slider ΔΙΑΦΟΡΑ

ΘΕΜΑ : “ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ”

12 Ιουνίου, 2013

Τις τελευταίες δεκαετίες ο όρος “Μαθησιακές Δυσκολίες” βρίσκεται στο Top 10 ανησυχιών των γονιών.

Μέχρι πριν από 1-2 δεκαετίες θυμάμαι, να ακούμε σχεδόν μόνο για τη “Δυσλεξία”, για την οποία και πάλι ελάχιστοι γνώριζαν ακριβώς τί είναι.

Οποιοδήποτε πρόβλημα κι αν είχε ένα παιδί στο σχολείο, έβγαινε αυτόματο (λανθασμένο ως επί το πλείστον) πόρισμα, ότι μάλλον είχε δυσλεξία!

Την εποχή της έρευνας και της εξειδίκευσης, οι “Μαθησιακές Δυσκολίες” διαχωρίζονται και εκτιμώνται διαφορετικά, καθώς οι περιπτώσεις που χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης είναι πολύ ειδικές.

Αυτή η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική και μπορεί να λειτουργήσει σαν σύμμαχος των γονιών αλλά και των εκπαιδευτικών, που συνεργαζόμενοι με τους ειδικούς, μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και έτσι να κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη και πιο ευτυχισμένη.

Όσο κι αν σας ακούγεται περίεργο, ένα παιδί με μαθησιακό πρόβλημα, επειδή ταλαιπωρείται είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι, κουράζεται σωματικά και ψυχολογικά και αρκετές φορές δεν νιώθει ευτυχισμένο.

Η δική μου προσέγγιση σε αυτό το πολύ ευαίσθητο και σημαντικό συνάμα θέμα, έχει να κάνει κυρίως με αυτό το κομμάτι της αναπτυξης των παιδιών και την ευτυχισμένη ζωή τους και όχι με το εάν θα είναι άριστοι μαθητές.

Όπως σε όλα τα προβλήματα όμως η μισή λύση είναι η διάγνωσή τους.

Μόλις διαγνωσθεί το πρόβλημα σωστά, ο ειδικός προτείνει μεθόδους με τις οποίους μπορεί να βοηθηθεί το παιδί στο να ξεπεράσει τα εμπόδια που συναντά και όχι μόνο.

Επειδή το θέμα των “Μαθησιακών Δυσκολιών” είναι πολύ μεγάλο, ενδιαφέρει πολλούς γονείς αλλά και εκπαιδευτικούς και είναι πολύ ευαίσθητο, ζήτησα από μια ειδικό, την κυρία Ταγκαλάκη Αλίκη, Σχολική Ψυχολόγο, ΜSc.  στα Εκπαιδευτήρια “Ο Πλάτων” να μας πει κάποια περισσότερα πράγματα σχετικά.

“Κάθε παιδί ξεκινώντας τη σχολική ζωή, είναι προικισμένο με με ικανότητες νοητικές  (νοητικό δυναμικό – IQ), γνωστικές (αντίληψη, μνήμη, αναλυτικό-συνθετική ικανότητα, ικανότητα συγκέντρωσης – προσοχής, οργάνωσης και ιεράρχησης των πληροφοριών) και συναισθηματικές (αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας {«πόσο καλός είμαι σε κάτι»}).

Όταν αναφερόμαστε στις Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ), στην ουσία περιγράφουμε κάποιο έλλειμμα στις παραπάνω γνωστικές λειτουργίες όπως εμφανίζονται στο μαθησιακό προφίλ, στο οποίο προεξάρχει η χαμηλή επίδοση στο Σχολείο.

Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τις Μαθησιακές δυσκολίες σε τρεις βασικές κατηγορίες με βάση το κριτήριο της νοητικής ωριμότητας.

Οι Γενικευμένες Μ.Δ. αφορούν στη δυσκολία του παιδιού να διαχειριστεί το γραπτό λόγο (είτε αφορά στη μάθηση της αλφαβήτου είτε στην ανάγνωση ενός κειμένου είτε στην ορθογραφημένη γραφή) διότι οι νοητικές και γνωστικές λειτουργίες του δεν έχουν ωριμάσει στο βαθμό και στην ποιότητα που αναμένεται για την ηλικία του. Το παιδί δυσκολεύεται στο σχολείο γιατί οι νοητικές του λειτουργίες και ιδιαίτερα της μνήμης και της κατανόησης δεν έχουν αναπτυχθεί στο πλήρες δυναμικό τους. Οι δυσκολίες που εμφανίζονται στη μάθηση πηγάζουν από τη γενικότερη χαμηλή νοημοσύνη και όχι από κάποιο εγγενές έλλειμμα.

Οι Ειδικές Μ.Δ. αφορούν στις ιδιαιτερότητες που εμφανίζει το παιδί στην αποκωδικοποίηση και επεξεργασία του γραπτού λόγου, οι οποίες δεν δικαιολογούνται από χαμηλό νοητικό δυναμικό (όπως στις Γενικευμένες) αλλά έχουν νευροβιολογική βάση. Στις Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες συγκαταλέγονται η Δυσλεξία, Δυσορθογραφία, Διαταραχή του Γραπτού Λόγου-Δυσγραφία και η Δυσαριθμησία.

Τέλος, οι Επίκτητες Μ.Δ. αφορούν στα συσσωρευμένα μαθησιακά κενά που βαρύνουν ένα μαθητή με φυσιολογική νοημοσύνη, εξαιτίας δυσκολιών διαβίωσης ή βεβαρυμένου οικογενειακού ιστορικού που οδήγησε στην παρατεταμένη απουσία από το Σχολείο.

Σημείωση: Η Δυσλεξία (δυσκολία στην αναγνωστική ευχέρεια και στην ακριβή φωνολογική αποκωδικοποίηση του κειμένου) είναι η συχνότερη Μ.Δ., δεδομένου ότι τις περισσότερες φορές συνυπάρχει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό με τις άλλες Μ.Δ.)

Η Φωνολογική Ενημερότητα και η Μνήμη Εργασίας είναι δύο διεργασίες, η δυσλειτουργία των οποίων οδηγεί στις Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες.

Η Φωνολογική Ενημερότητα αφορά στην ευχέρεια ενός παιδιού στη σωστή αποκωδικοποίηση των φωνημάτων (οι ήχοι των γραμμάτων στον προφορικό λόγο) και στη σωστή αντιστοίχησή τους με τα γραφήματα (τη γραφή ενός γράμματος).

Η Μνήμη Εργασίας είναι η ικανότητα ενός ανθρώπου να συγκρατεί βραχυπρόθεσμα στη μνήμη μια πληροφορία προκειμένου να την επεξεργαστεί, όπως συμβαίνει π.χ όταν καλείται ένα παιδί να γράψει ή να συλλαβίσει μια λέξη. Πρώτα πρέπει να συγκρατεί ένα ένα τα γράμματα –φωνήματα στη μνήμη του και παράλληλα να τα συνθέτει ώστε να ολοκληρώσει τη διαδικασία γραφής ή συλλαβισμού)

Δυσορθογραφία: Αφορά στην αδυναμία του παιδιού να αυτοματοποιήσει τους γραμματικούς κανόνες με αποτέλεσμα να προβαίνει σε έντονα λάθη τόσο σε καταλήξεις (χαίρομ-ε) ,  στο θέμα (φ-ο-τιά) αλλά και τους παραγωγικούς κανόνες ορθογραφίας     (βγ-έ-νω)  των λέξεων. Φαίνεται να επηρεάζονται οι λειτουργίες της προσοχής και της μνήμης καθώς το παιδί παρόλο που μέσα στα χρόνια διαβάζει και προσπαθεί να  αποστηθίσει τους κανόνες, τελικά καταλήγει σε λάθη ορθογραφίας, τα οποία φαινομενικά δεν δικαιολογούνται.

Η Δυσορθογραφία είναι δυνατόν να συνυπάρχει με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα  (ΔΕΠ-Υ) ή με Αναπτυξιακή Διαταραχή Λόγου.

ΔυσγραφίαΔιαταραχή του Γραπτού Λόγου : Αφορά στη δυσκολία του παιδιού να επεξεργαστεί τον γραπτό λόγο.     Να ξεχωρίσει είτε ακουστικά  (π.χ. μπερδεύεται  ο ήχος του  φ με του θ στη νοερή αποκωδικοποίηση της λέξης με αποτέλεσμα να γράφει το παιδί νέ –θ-ος αντί για νέφος  ή φ-υμάμαι (θυμάμαι)) είτε οπτικά (π.χ. μπερδεύεται η όψη του ο με το α  ή το κ με το γ ή του χ με το γ) .  Το παιδί δυσκολεύεται να αναλύσει και να συνθέσει τις συλλαβές και κατ’ επέκταση τις λέξεις με αποτέλεσμα να παραλείπει, να προσθέτει ή να αντικαθιστά με κάποιο άλλο , γράμματα. Μια έκφανση της Δυσγραφίας είναι και η έλλειψη τόνου ή ο παρατονισμός, δηλαδή να μην τονίζεται σωστά μια λέξη.  Παράλληλα ενδέχεται να υπάρχουν και δυσκολίες στην Λεπτή Κινητικότητα (να μην κρατάει το παιδί σωστά το μολύβι ή να δυσκολεύεται να ελέγξει λεπτές κινήσεις όπως το πώς θα Κρατάει το πινέλο ή το ψαλίδι), με αποτέλεσμα η εικόνα του γραπτού του παιδιού να είναι πολύ ακατάστατη ή μουτζουρωμένη ή με ασυμμετρία των γραμμάτων.

Δυσαριθμησία: Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε την ποσότητα είναι εγγενής. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως αυτή η ικανότητα φαίνεται να  μην αναπτύσσεται αντίστοιχα με την ηλικία του παιδιού. Παράλληλα και οι μηχανισμοί της μνήμης και της συγκέντρωσης- προσοχής δεν λειτουργούν επαρκώς.

Το παιδί δυσκολεύεται στην αποτελεσματική εκτέλεση των στρατηγικών επίλυσης αριθμητικών πράξεων αλλά και προβλημάτων. Δυσκολεύεται να συγκρατεί το «κρατούμενο». Δυσκολεύεται να διατηρήσει στη μνήμη του και να επεξεργαστεί (Μνήμη Εργασίας) ποσότητες, οπότε καταλήγει να κάνει λάθος υπολογισμούς.

Για παράδειγμα, σε μια αφαίρεση, το παιδί καλείται να συγκρατήσει τον αριθμό,  στον οποίο θα προσθέσει το «κρατούμενο». Επειδή δεν λειτουργεί σωστά ο μηχανισμός της μνήμης εργασίας, από τη στιγμή που πρέπει να συγκρατήσει τον αρχικό αριθμό μέχρι τη στιγμή θα του προσθέσει το κρατούμενο, είναι πιθανό να τον έχει ξεχάσει, με αποτέλεσμα να κάνει λάθος και επειδή η αίσθησή του για την ποσότητα δεν είναι καλή να μην μπορεί να βρει που είναι το λάθος. Οι πράξεις εκτελούνται μηχανικά. Δυσκολεύεται επίσης να αποστηθίσει την προπαίδεια και να ανακαλεί τα γινόμενα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση των Μαθησιακών Δυσκολιών περιλαμβάνει αφενός τεστ Νοημοσύνης και αφετέρου κάποιο συστηματικό εργαλείο αξιολόγησης (Αθηνά Τεστ (Παρασκευόπουλος , Καλαντζή Αζίζι, Γιαννίτσας, 1999) , Λάμδα Τεστ (Πρωτόπαππας & Σκαλούμπακας 2007), Εργαλείο Διαγνωστικής Διερεύνησης δυσκολιών στο Γραπτό Λόγο, (Πόρποδας και συν.,2007), NUCALC (Komoula, et. al., 2004 για τη Δυσαριθμησία)   ή κάποιο εργαλείο, σταθμισμένο με βάση τη διδακτέα ύλη της αντίστοιχης ηλικίας και τάξης.

Η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει ομάδα ειδικών, Παιδοψυχίατρο, Ψυχολόγο, Ειδικό Παιδαγωγό, Λογοθεραπευτή και Εργοθεραπευτή προκειμένου να αποκλειστούν συνοδά προβλήματα ψυχοκοινωνικά, κινητικά ή προβλήματα Λόγου. Έπειτα αποφασίζεται η αντίστοιχη παρέμβαση.

Δεδομένου ότι οι δυσκολίες στην φωνολογική ενημερότητα μπορεί να εμφανιστούν ήδη από μικρές ηλικίες (4 – 5 ετών) και μπορεί να συνυπάρχουν προβλήματα στο Λόγο, ο καταλληλότερος ειδικός για πρώιμη παρέμβαση είναι ο Λογοθεραπευτής. Έπειτα εφόσον το παιδί εμπλακεί και με το Γραπτό λόγο και ειδικότερα με την είσοδό του στην Ά Δημοτικού αναλαμβάνει άλλοτε συνδυαστικά και άλλοτε εξ ολοκλήρου, ο Ειδικός Παιδαγωγός.

Η αποκατάσταση γίνεται τις περισσότερες φορές εξατομικευμένα. Στην Σχολική ηλικία η αποκατάσταση εστιάζει σε στόχους ανάγνωσης και γραφής. Οι στόχοι οργανώνονται με βάση τις συγκεκριμένες δυσκολίες του παιδιού στον κάθε τομέα και χρησιμοποιούνται ειδικές τεχνικές .

Τα Εκπαιδευτήρια «Ο Πλάτων» είναι στελεχωμένα με ειδικούς, Ψυχολόγο και Λογοθεραπεύτρια. Οι ειδικοί διεξάγουν αξιολογήσεις στον τομέα τους. Η Λογοθεραπεύτρια δραστηριοποιείται σε επίπεδο διάγνωσης και παρέμβασης ενδοσχολικά.

Η Σχολική ψυχολόγος εμπλέκεται, πέραν της κοινωνικής και ψυχοσυναισθηματικής αξιολόγησης, και στην αξιολόγηση Μαθησιακών Δυσκολιών, σε παιδιά άνω της Β΄ Δημοτικού. Σε περίπτωση που διαγνωστούν Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (Δυσλεξία, Δυσορθογραφία, Δυσγραφία, Δυσαριθμησία) σε παιδιά ηλικίας άνω της Β’ Δημοτικού, γίνεται παραπομπή για αποκατάσταση εκτός Σχολείου.”

Δείτε, πόσες περιπτώσεις και υποπεριπτώσεις υπάρχουν και πόσο επιπόλαια δεν πρέπει να κρίνουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά.

Ένα παιδί που δυσκολεύεται στη μελέτη του στο σπίτι ή στη συγκέντρωσή του στην ώρα του μαθήματος, ίσως να μην βαριέται απλά. Ίσως να χρειάζεται μια βοήθεια, μια οργάνωση ή ακόμη και απλά μια διαφορετική τεχνική, έτσι ώστε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολείου και όχι μόνο.

Οι μαθησιακές δυσκολίες επιβαρύνουν την καθημερινότητα ενός παιδιού όχι μόνο στην ιδιότητά του ως μαθητή.

Μπορεί να το επηρεάζουν στα πιο απλά πράγματα, στην κοινωνικότητά του, όσο και στο απλό παιχνίδι, που κάνει μόνο του στο δωμάτιό του (π.χ. αδυναμία να συγκεντρωθεί και να ολοκληρώσει μία απλή κατασκευή Lego).

Για άλλη μία φορά βλέπουμε πόσο σημαντικό και απαραίτητο είναι το να βρισκόμαστε κοντά στα παιδιά μας και εμείς ως γονείς, αλλά και οι εκπαιδευτικοί.  Αν συνεργαστούμε, μπορούμε να έχουμε τα ταχύτερα θετικά αποτελέσματα με χαρούμενα παιδιά!

Ευχαριστώ πολύ την κυρία Αλίκη Ταγκαλάκη από τα Εκπαιδευτήρια “Ο Πλάτων” για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε!

Μαμά Μαμαδοπούλου

 

2 Comments

  • Reply Sofi Koukoubagia 13 Ιουνίου, 2013 at 2:52 μμ

    Ξαναγράφω το σχόλιο, λοιπόν, όσο το θυμάμαι.
    Καταρχήν ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον θέμα και φυσικά την κ. Ταγκαλάκη για τις πληροφορίες.
    Κι εμένα οι Μαθησιακές Δυσκολίες με προβληματίζουν πολύ, ειδικά γιατί βλέπω συνεχώς παιδάκια να έχουν μια τέτοια διάγνωση. Προσωπικά, επιτρέψτε μου να θεωρώ πως δεν είναι όλες οι περιπτώσεις σωστά διαγνωσμένες.
    Αυτό που ήθελα να πω είναι οτι φυσικά και είναι πολύ σημαντικό όταν οι γονείς διαπιστώνουν κάποιο πρόβλημα να το τσεκάρουν πηγαίνοντας σε κάποιον ειδικό. Όμως, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί σε σχέση με τα συναισθήματα που μεταφέρουν στο παιδί. Δε χρειάζεται πανικός, ούτε άγχος, ούτε υπερβολές. Οι “ταμπέλες” σε αυτές τις ηλικίες μπαίνουν τόσο εύκολα και θα συνοδεύουν το παιδί για μια ζωή, ενδεχομένως προκαλώντας του και ψυχολογικά προβλήματα. Δεν θα ξεχάσω ένα κοριτσάκι, το οποίο είχε κάποιες εμφανείς δυσκολίες στη μάθηση και για καιρό οι γονείς της βρίσκονταν σε άρνηση. Η μικρή καταλάβαινε πως δεν τα πάει το ίδιο καλά με τους συμμαθητές της στα μαθήματα και της είχαν δημιουργηθεί αισθήματα κατωτερότητας. Όταν τελικά πήγε σε κάποιον ειδικό, διαγνώστηκε με δυσλεξία. Την άλλη μέρα που ήρθε σχολείο, ανακοίνωσε σε όλη την τάξη οτι “Εγώ έχω δυσλεξία, γι’ αυτό δεν ήμουν καλή στα μαθήματα. Πήγα όμως στο γιατρό, θα πάρω φάρμακα και θα γίνω καλά”. Ήταν τέτοια η αντιμετώπιση των γονιών της που της δημιουργήθηκε η εντύπωση οτι ήταν άρρωστη.
    Γι’ αυτό πιστεύω οτι δε χρειάζεται ούτε πανικός, ούτε όμως και αδιαφορία/ άρνηση.Και φυσικά η ενημέρωση είναι το παν 🙂

    • Reply KidsCloud 13 Ιουνίου, 2013 at 3:14 μμ

      Εξαιρετική παρατήρηση! 🙂
      Σ’ευχαριστώ πολύ!!

    Leave a Reply

    You Might Also Like

     

    Εγγραφείτε στο newsletter για να μαθαίνετε νέα για εκδηλώσεις, βιβλία,
    διαγωνισμούς κ.α.

    Διεύθυνση email

    Subscribe!