Η γιαγιά μου ήταν από το Σεβντίκιοϊ της Σμύρνης και έζησε τη Μικρασιατική καταστροφή.
Δεν έχανε ευκαιρία να αφηγείται την ιστορία της, αν και κάθε φορά γυάλιζαν τα μάτια της.
Τώρα που έχω μεγαλώσει ξέρω, ότι κάθε διήγησή της ήταν μία ψυχοθεραπεία για την ίδια, αλλά κυρίως η σιγουριά-εξασφάλιση για εκείνη, ότι δεν θα χαθούν οι μνήμες της.
Ήμουν έφηβη, όταν η κρατική τηλεόραση είχε αφιέρωμα στην καταστροφή και άρχισε να κλαίει σαν μικρό παιδί όταν σε ένα ερασιτεχνικό βίντεο της εποχής, νόμισε ότι είδε τον εαυτό της στην πιο τρομακτική στιγμή που έζησε. Μπορεί να ήταν αλήθεια, μπορεί και όχι. Τα παιχνίδια του μυαλού σε τέτοιες στιγμές συγκινησιακής φόρτισης είναι απίστευτα.
Ήταν μικρό κοριτσάκι και μέσα στον πανικό του φευγιού γλίστρισε στο λιμάνι και πιάστηκε από την άκρη της αποβάθρας. Τότε πήγε ένας τούρκος στρατιώτης και πατούσε πάνω στα δάχτυλά της, για να την κάνει να πέσει. Ευτυχώς η προγιαγιά μου την τράβηξε και σώθηκε.
Αν και έφυγε από τον τόπο της με τόσο βίαιο τρόπο, μέχρι και που πέθανε, ο πόνος και ο θυμός της για όσα άφησαν πίσω δεν είχαν αποδέκτη όλους τους κατοίκους της χώρας. Έλληνες και Τούρκοι συνυπήρχαν στις ίδιες γειτονιές. Ήταν φίλοι, συνεργάτες…Μέχρι να γίνει η αρχή της καταστροφής…
Στην εφηβεία μου είχα σημειώσει κάποιες από τις αναμνήσεις της γιαγιάς, αλλά τις έχασα και είναι κάτι που με στεναχωρεί όποτε το σκέφτομαι.
Τα γονίδια και η ανάμνηση της γιαγιάς μου, που στάλαξε το παράπονο και τον πόνο της μέσα μου, χτύπησαν μία ευαίσθητη χορδή που πάντα πάλλεται στην ιστορία της οικογένειας.
Η ιστορία της γιαγιάς μου είναι σίγουρα ένας λόγος, που με άγγιξε το βιβλίο “Μέλη και Μελέκ” της Βάνας Μαυρίδου σε εικόνες της Ρένιας Μεταλληνού.
Η Μέλη αγαπάει πολύ την κούκλα της, τη Μελέκ. Την έχει φτιάξει η γιαγιά της και δεν την αποχωρίζεται ποτέ. Ωστόσο, κάποιες φορές, οι συνθήκες ανατρέπουν τα πάντα γυρώ μας. Τον Σεπτέμβριο του 1922, η Μέλη θα μάθει να ζει χωρίς τη Μελέκ, μακριά από το σπίτι της και από τα αγαπημένα πρόσωπα. Μέσα στην καρδιά της όμως – και στη δική της και στης Μελέκ-θα ζει πάντα η αγάπη. Και μια αγάπη αληθινή μπορεί να δώσει ξανά ζωή σε όλα. Μια ιστορία μνήμης και ανθρωπιάς…100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Δυστυχής συγκυρία, όμως, να έρχεται στα χέρια μου αυτό το βιβλίο σε μέρες, που ζούμε έναν ακόμη σύγχρονο ξεριζωμό ανθρώπων από τον τόπο τους.
Χιλιάδες οικογένειες Ουκρανών εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, για να σωθούν. Σπαραχτικές εικόνες ανθρώπων σε απόγνωση που άφησαν πίσω τη ζωή τους και φεύγουν για να γλιτώσουν από έναν πόλεμο. Παιδιά που έχουν σφιχταγκαλιασμένο ένα αγαπημένο παιχνίδι, που γίνεται η ασφάλειά τους, κομμάτι του σπιτιού που ίσως δεν ξαναδούν, κομμάτι της μνήμης τους, της αθωότητας που πληγώθηκε για πάντα.
(photo:Lynsey Addario for The New York Times)
Όπως η Μέλη είχε τη Μελέκ.
Το βιβλίο Μέλη και Μελέκ της Βάνας Μαυρίδου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα και απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 8 ετών.
Ξεφυλλίστε τις πρωτες σελίδες του εδώ
Είναι μια υπέροχη αφορμή για συζητήσεις με τα παιδιά σε μια εποχή, που η ανάγκη για ελπίδα, για ένα μέλλον που θα είναι καλύτερο πρέπει να υπάρχει. Και τα παιδιά είναι αυτά που μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα από εμάς. Αρκεί να έχουν μνήμες και την έννοια του λογικού και του δίκαιου μέσα τους.
Μαμά Μαμαδοπούλου
No Comments