Όταν ήμουν μαθήτρια του Δημοτικού θυμάμαι καθόμασταν σε αυτά τα ξύλινα θρανία, που ήταν ενιαία. Tο κάθισμα και η επιφάνεια ήταν ένα έπιπλο, για να ακουμπάς όταν γράφεις.
Το γυαλόχαρτο ήταν το μέσο καθαρισμού. Με το χοντρό γυαλόχαρτο καθαρίζαμε τις μεγάλες βρομιές και με το μαλακό το λειαίναμε.
Αυτά τα θρανία δεν είχαν πλάτη.
Υπήρχαν δάσκαλοι που επέτρεπαν να ακουμπούν τα θρανία το ένα με το άλλο στη σειρά, οπότε το μπροστινό μέρος του ενός γινόταν πλάτη για το άλλο. Υπήρχαν όμως και οι δάσκαλοι που πίστευαν ότι η στενή επαφή καλλιεργούσε κλίμα… αταξίας κι έτσι άφηναν κενό ανάμεσα στις θέσεις. Η πλάτη των μαθητών έμενε στον αέρα με εξαίρεση των τυχερών τελευταίων που ακουμπούσαν στον τοίχο.
Πέρα από τα στοιχισμένα θρανία, στοιχιζόμασταν και εμείς οι μαθητές σε απόλυτη ευθεία ο ένας πίσω από τον άλλον. Ειλικρινά ποτέ μου δεν κατάλαβα τη χρησιμότητα αυτής της απόλυτης… τάξης.
Η δε διάταξη των μαθητών γινόταν ανάλογα με το τι επέλεγε ο κάθε δάσκαλος.
Κάποιοι μας έβαζαν να καθίσουμε ανάλογα με το ύψος (οι πιο ψηλοί πιο πίσω), ενώ κάποιοι άλλοι ανάλογα με την απόδοση. Δείτε το παράδοξο (κατά την ταπεινή μου γνώμη): αντί οι «αδύναμοι» μαθητές να κάθονται μπροστά ώστε να ενισχύονται και να βοηθιούνται από τους δάσκαλους, έμεναν πίσω, και στις πρώτες θέσεις κάθονταν οι άριστοι μαθητές (!).
Μια χρονιά, κάπου εκεί στην Ε’ Δημοτικού πρέπει να ήταν, ήρθε στο σχολείο για να καλύψει ένα κενό, ένας δάσκαλος πολύ ανατρεπτικός για τα δεδομένα της εποχής.
Ο κύριος Νίκος. Δεν ήθελε να μαθαίνουμε παπαγαλία το μάθημα, έφερνε δικά του λογοτεχνικά βιβλία και μας διάβαζε. Το μάθημα αποκτούσε μια άλλη διάσταση, πολύ πιο ενδιαφέρουσα.
Μια μέρα, και ενώ το μάθημα της Γλώσσας αφορούσε στη ζωή και στο έργο του Διονύσιου Σολωμού, επέλεξε να μας μάθει το τραγούδι της “Ξανθούλας”. Κι έτσι αμέσως η παράδοση έγινε διασκεδαστική. Από τότε όλοι μας θυμόμασταν πως αυτό ήταν ποίημα του Διονύσιου Σολωμού.
Υπάρχει όμως και μια ακόμη εικόνα που δεν θα ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου από αυτόν το δάσκαλο.
Ένα πρωί μόλις μπήκαμε στην αίθουσα για την πρώτη ώρα του μαθήματος, μας είπε να βάλουμε στην άκρη τις τσάντες μας και να τον βοηθήσουμε να μετακινήσει τα θρανία. Όπως αντιλαμβάνεστε η συγκεκριμένη διαδικασία δημιούργησε μια χαλαρή διάθεση στην αίθουσα. Όταν τελειώσαμε, η αίθουσα ήταν πιο χαρούμενη από ποτέ. Είχαμε τοποθετήσει τα θρανία παράλληλα, σε κυκλική διάταξη, και όταν καθίσαμε στις θέσεις μας βλέπαμε ο ένας τον άλλον! Ήταν υπέροχη η αίσθηση, το ό,τι είχαμε οπτική επαφή μεταξύ μας αλλά και με εκείνον. Ο κύριος Νίκος περιφερόταν όρθιος και μας έκανε παράδοση του μαθήματος με το δικό του τρόπο. Σαν να ήμασταν όλοι μαζί μια ορχήστρα κι εκείνος ο μαέστρος. Μας έκανε ερωτήσεις και το μάθημα έγινε διασκέδαση. Απέκτησε ενδιαφέρον και προσέξτε… το θυμάμαι ακόμη παρότι έχουν περάσει 30 –γκούχου γκούχου- χρόνια.
Κάποιες μέρες τα θρανία γύριζαν στην “κλασική” διάταξη (κυρίως όταν είχαμε αριθμητική) το ένα πίσω από το άλλο, ενώ κάποιες άλλες γινόμασταν και οπτικά ομάδα με τα θρανία στην κυκλική διάταξη. Με τα χρόνια συνειδητοποίησα ότι έκανε αυτόν το διαχωρισμό ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του μαθήματος.
Ο συγκεκριμένος δάσκαλος για όσο διάστημα έμεινε στο σχολείο ήταν από τους αγαπημένους μας, γιατί έκανε το μάθημα ενδιαφέρον. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μάθουμε αρκετά σε μια σημαντική και κρίσιμη τάξη, την Ε’ Δημοτικού, τάξη στην οποία πηγαίνει φέτος η κόρη μου.
Στην επόμενη χρονιά μας ανέλαβε μια δασκάλα με πολύ συντηρητικές αρχές και τρόπο διδασκαλίας και όλα άλλαξαν πάλι…
Ευτυχώς τα σχολεία πια δεν έχουν εκείνα τα ξύλινα άβολα έπιπλα που υπήρχαν στις δικές μας χρονιές, που ενδεχομένως έκαναν κακό και στη μέση μας.
Έχουν θρανία με ξεχωριστές καρέκλες και η αυστηρότητα στη διάταξη έχει εκλείψει.
Μπορούμε να καταλάβουμε όλοι όμως ότι δεν αρκεί μόνο μια διαφορετική διάταξη στα θρανία.
Η μέθοδος διδασκαλίας είναι αυτή που κάνει τη διαφορά και έχει όλη την ουσία.
Λέγεται ότι η καλύτερη μέθοδος είναι ο συνδυασμός δασκαλοκεντρικής και ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας. Οι ίδιες οι λέξεις προσδιορίζουν τις έννοιες.
Όμως τι πραγματικά σημαίνει ομαδοσυνεργατική και τι δασκαλοκεντρική διδασκαλία; Ποιες δεξιότητες του παιδιού αναπτύσσονται με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και πώς εμείς οι γονείς μπορούμε από το σπίτι να συμβάλουμε και να ενισχύσουμε τη συγκεκριμένη μέθοδο;
(Image by Ilmicrofono Oggiono)
Έχοντας συνεργασία τα τελευταία χρόνια με τα Εκπαιδευτήρια “Ο Πλάτων , που πάντα πρόθυμα μου απαντούν σε απορίες και αναζητήσεις μου πάνω σε εκπαιδευτικά θέματα, ζήτησα από τη Βάσια Παπαδοπούλου, Γενική Διευθύντρια των εκπαιδευτηρίων να μου πει κάποια πράγματα σχετικά, δεδομένου ότι χρησιμοποιούν το συνδυασμό και των δύο μεθόδων διδασκαλίας στο Δημοτικό. Την ευχαριστώ πολύ που μου απάντησε και μπορώ να τα μοιραστώ μαζί σας:
-Ποια η διαφορά της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας με αυτής της δασκαλοκεντρικής στο Δημοτικό;
Η διαφορά της ομαδοσυνεργατικής από την δασκαλοκεντρική διδασκαλία έγκειται στην αντίληψη του “ποιος κατέχει την γνώση” και στο μοτίβο επικοινωνίας εντός της τάξης.
Στην παραδοσιακή δασκαλοκεντρική διδασκαλία, τη γνώση κατέχει μόνο ο δάσκαλος και αυτός μπορεί να την μεταφέρει στους μαθητές μέσω μετωπικής διδασκαλίας – οι μαθητές κοιτούν μόνο αυτόν και τον πίνακα -. Η επικοινωνία είναι γραμμική, αυτός και η τάξη ή ένας μαθητής που αποκρίνεται στις ερωτήσεις ή θέτει τις δικές του.
Στην μεταμοντέρνα ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, η γνώση είναι είτε αντικείμενο έρευνας, είτε μοιρασμένη σε όλους, ενώ ο δάσκαλος και οι μαθητές είναι συνοδοιπόροι προς τη γνώση. Ο δάσκαλος αφουγκράζεται τα ερωτήματα των μαθητών του ή θέτει και δικά του και οδηγεί την τάξη του σε μια αναζήτηση της γνώσης μέσω τεχνικών διδασκαλίας όπως είναι η έρευνα, η βιωματική μάθηση, ο καταιγισμός ιδεών, τα σχέδια εργασίας ή αλλιώς project και η σύνθεση της νέας γνώσης από όλη την τάξη.Η επικοινωνία που διαμείβεται είναι πολυδιάστατη γιατί επιτρέπεται να γίνεται μεταξύ των συμμαθητών, μεταξύ των διαφορετικών ομάδων και μεταξύ όλων αυτών και του δασκάλου.
Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία προέκυψε σαν μοντέλο διδασκαλίας μεταπολεμικά, όταν οι κοινωνίες ξεκίνησαν να αμφισβητούν τα ολοκληρωτικά μοντέλα εξουσίας και θέλησαν να προσφέρουν στα παιδιά από την σχολική τους ηλικία την αίσθηση της δημοκρατίας και της ελευθερίας με στόχο κάποτε να το βιώσουν και να το αναπαράξουν και στην ενήλικη ζωή τους. Η τάση αυτή ενισχύθηκε ιδιαίτερα μετά την επανάσταση της πληροφορίας, όπου πλέον η πληροφορία είναι παντού – δεν είναι πια μόνο κτήμα του δασκάλου, ούτε περιεχόμενο μόνο του σχολικού βιβλίου. Η γνώση είναι αντικείμενο έρευνας και στην έρευνα συμμετέχουν όλοι.
– Ποιες δεξιότητες του παιδιού αναπτύσσονται μέσα από αυτόν τον τρόπο διδασκαλίας;
Οι αξίες και οι δεξιότητες που αναπτύσσονται με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία είναι η αυτογνωσία, ο αλληλοσεβασμός και η συνεργασία, η αυτονομία στην μάθηση, το ερευνητικό πνεύμα, η αυτοπεποίθηση στο να πει ο μαθητής την γνώμη του ή να παρουσιάσει και οπωσδήποτε η αγάπη προς τη μάθηση.
– Οι γονείς παίζουν κάποιο ρόλο στην ενίσχυση της διάθεσης του παιδιού για συμμετοχή στη συγκεκριμένη διαδικασία (π.χ. μπορούν να κάνουν κάποια προετοιμασία) ή επαφίεται αποκλειστικά στον δάσκαλο;
Οι γονείς μπορούν να γίνουν συμμέτοχοι στην διαδικασία αυτή καθώς γνωρίζοντας το project του παιδιού τους μπορούν να προσφέρουν τις δικές τους εμπειρίες και γνώσεις πάνω σε αυτό, βιβλία ή υλικά που μπορούν να οδηγήσουν το παιδί στη γνώση και την εμπιστοσύνη τους στη νέα αυτή διαδικασία.
Αν το σκεφτείτε, η προετοιμασία των δύο διδασκαλιών αρχίζει από το σπίτι, από τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε στα παιδιά από τα πιο απλά μέχρι τα πιο πολύπλοκα πράγματα στη ζωή. Όταν τους εξηγούμε κάτι και μετά τα υποστηρίζουμε για να το εφαρμόσουν, να το δοκιμάσουν ή να το εξερευνήσουν περισσότερο.
Όταν τα προετοιμάζουμε για τα επόμενα βήματα της ζωής τους, όπως το ίδιο το σχολείο.
Έχοντας μεγαλώσει σε μια γενιά που η μάθηση αρκετές φορές ήταν ξύλινη και ψυχρή, όσο τα θρανία που καθόμασταν, το να παρακολουθώ αυτή τη διαφορά και την προσπάθεια δασκάλων να βοηθήσουν τους μαθητές να προσεγγίσουν την ουσία της γνώσης, της γνώσης του εαυτού τους, μου δημιουργεί χαρά και αισιοδοξία. Οφείλω να ομολογήσω πως αν κοιτάξω στα δικά μου μαθητικά χρόνια, νιώθω ζήλεια.
Δεν ξέρω πού βρίσκεται ο κύριος Νίκος, ο δικός μου δάσκαλος της Ε’ Δημοτικού, αλλά το διάστημα που ήταν εκείνος στην τάξη μας θα το θυμάμαι σαν ένα ανοιχτό παράθυρο που γέμισε την αίθουσα φως και έκανε τα ψυχρά άβολα θρανία, τις πιο άνετες και αναπαυτικές θέσεις. 🙂
Mαμά Μαμαδοπούλου
No Comments